
จีนใช้กระดาษกับหมึกมานานแล้ว รู้วิธีสกัดโลหะ แกะหินหรือดิน ทำตราตอกประทับ ทั้งยังชอบใช้วิธีจารึกบนศิลาและบนทองสัมฤทธิ์ด้วย ยิ่งบ้านเมืองต้องการตำราเป็นพันๆเล่ม รวมทั้งเริ่มระบบสอบเข้ารับราชการกันใหม่อีก ขณะเดียวกันพวกเต๋าและพุทธก็ต้องการคาถาทาคมกันมากๆสำหรับแจกจ่ายไปขับำล่ภูติผีปีศาจ จึงจำเป็นต้องคิดวิธีการผลิตสิ่งซึ่งต้องการคราวละมากๆ
หนังสือที่ถูกตีพิมพ์ขึ้น เก่าแก่กว่าใครในโลกที่ปรากฏอยู่ในที่นี้ คือ วัชรสูตร มีอายุมาแต่ พ.ศ. ๑๔๑๑ ค้นได้ที่ถ้ำตุ้นหวง ทั้งที่อินเดียก็มีโอกาสคล้ายๆกัน แต่กลับไม่มีการพิมพ์ที่นั่น และพบในประเทศจีน
ปนะวัติศาสตร์จีน
คาร์ริงตัน กู๊ดริช เขียน
ส. ศิวรักษ์ แปล
สำนักพิมพ์เคล็ดไทย, ๒๕๕๓
พิมพ์ครั้งที่ ๘ ราคา ๒๕๐ บาท